Rozliczenie cesji umowy leasingu samochodu osobowego dla celów VAT

Przypomnijmy, że dla celów VAT leasing operacyjny traktowany jest jako świadczenie usług. Nowy leasingobiorca, który "przejął" taką usługę, musi ustalić, czy i w jakim zakresie przysługuje mu prawo do odliczenia VAT od odstępnego zapłaconego dotychczasowemu leasingobiorcy oraz od przyszłych rat leasingowych. Należy tu mieć na uwadze m.in. regulacje dotyczące odliczania VAT od wydatków związanych m.in. z samochodami osobowymi.

Zasady odliczania VAT od wydatków związanych z samochodami osobowymi

Zgodnie z zasadą ogólną podatnicy mogą odliczać VAT od nabytych usług w takim zakresie, w jakim te usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, z uwzględnieniem ustawowych ograniczeń i wyłączeń.

Ograniczenie dotyczy odliczania VAT m.in. od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, a więc m.in. od wydatków związanych z samochodami osobowymi. Kwestie te reguluje art. 86a ustawy o VAT.

Przypomnijmy, że w takim przypadku podatnicy mogą zasadniczo odliczać 50% kwoty VAT wynikającej z faktury dokumentującej te wydatki (przyjmuje się bowiem, że taki pojazd jest wykorzystywany nie tylko do celów służbowych, ale także np. do celów prywatnych pracowników, przedsiębiorcy, wspólników itd. - czyli do tzw. celów mieszanych).

Do wydatków "objętych" ww. limitem w wysokości 50% zalicza się wydatki dotyczące:

nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych,
używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, związane z tą umową,
nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów.

Co ważne, podatnicy mogą odliczać VAT od wydatków związanych z ww. pojazdami w pełnej wysokości (100%), jeżeli samochody te są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika i spełnione są dodatkowe warunki, tj. sposób wykorzystywania pojazdu przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Ponadto podatnik musi w odpowiednim terminie złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego informację o wykorzystywaniu samochodu osobowego wyłącznie do celów firmowych, na druku VAT-26 (zob. art. 86a ust. 4 i 12 ustawy o VAT).

UWAGA! Wzór informacji o pojazdach samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej (VAT-26) dostępny jest w programie DRUKI Gofin w dziale Podatek VAT.

Odliczenie VAT od odstępnego

Odstępne, płacone w związku z "przejęciem" praw wynikających z umowy leasingu operacyjnego, uznawane jest dla celów VAT za wynagrodzenie za usługę świadczoną przez dotychczasowego leasingobiorcę. Usługa polega tu na umożliwieniu innemu podmiotowi wstąpienie w prawa i obowiązki określone w umowie cesji, dzięki czemu osoba trzecia uzyskała wymierną korzyść, w zamian za co zobowiązała się do zapłaty na rzecz dotychczasowego leasingobiorcy określonej kwoty (odstępne). Tak wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 9 lipca 2024 r., nr 0112-KDIL3.4012.299.2024.2.AK. Dotychczasowy leasingobiorca powinien więc wystawić z tego tytułu fakturę na rzecz nowego leasingobiorcy.

Dla Prenumeratorów GOFIN

Interpretacje urzędowe dostępne w serwisie www.interpretacje.gofin.pl »

Odnosząc się do rozliczenia odstępnego, po stronie nowego leasingobiorcy należy wskazać, że w sytuacji gdy samochód osobowy będący przedmiotem ww. "przejętej" umowy leasingu będzie wykorzystywany przez niego na potrzeby działalności opodatkowanej VAT, to będzie on miał prawo do odliczenia VAT z faktury dokumentującej odstępne. Odliczając VAT od ww. odstępnego powinien on uwzględnić ww. limit w wysokości 50% (gdy samochód będzie służył tzw. celom mieszanym). Tak wynika np. z interpretacji indywidualnych Dyrektora KIS: z 22 listopada 2018 r., nr 0112-KDIL1-2.4012.589.2018.3.DC oraz z 14 sierpnia 2018 r., nr 0113-KDIPT1-3.4012.481.2018.2.MJ.

Ustalając moment odliczenia VAT należy mieć na uwadze zasadę ogólną, zgodnie z którą podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT od nabytych usług:

w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do tych usług powstał obowiązek podatkowy,
nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę.

W przypadku usług obowiązek podatkowy w VAT powstaje generalnie z chwilą ich wykonania, a jeżeli przed wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, m.in. przedpłatę, zaliczkę, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Tak wynika z art. 19a ust. 1 i 8 ustawy o VAT. Od zasady tej są wyjątki, jednak naszym zdaniem nie mają one zastosowania do odstępnego, zapłaconego w związku z cesją umowy leasingu.

W ustawie o VAT nie określono, co należy rozumieć przez "wykonanie usługi" (pomijamy tu usługi przyjmowane częściowo lub rozliczane w tzw. okresach rozliczeniowych). W praktyce przyjmuje się, że wykonanie usługi następuje w momencie faktycznego zakończenia wszystkich czynności, do których wykonania zobowiązany był świadczący usługę. Przenosząc te argumenty do cesji umowy leasingu zasadne jest przyjąć, że momentem wykonania usługi przez dotychczasowego leasingobiorcę - w zakresie opodatkowania odstępnego - jest moment przekazania nowemu leasingobiorcy przedmiotu leasingu i zakończenia wszelkich formalności związanych z cesją. Jeśli w tym okresie nowy leasingobiorca posiada już fakturę dokumentującą odstępne z tytułu cesji umowy leasingu, to może on w tym okresie odliczyć VAT (z uwzględnieniem limitu w wysokości 50%). Jeśli nie dysponuje on jeszcze taką fakturą, to musi "poczekać" z odliczeniem VAT do czasu jej otrzymania.

Odliczenie VAT od rat leasingowych

Po "przejęciu" umowy leasingu operacyjnego, nowy leasingobiorca odlicza VAT od rat leasingowych na takich samych zasadach, jakby od początku zawarł umowę leasingu z leasingodawcą. Odlicza on zatem VAT od rat leasingowych z uwzględnieniem limitu w wysokości 50% lub w pełnej wysokości (100%), w zależności od tego, czy samochód ten służy tzw. celom mieszanym, czy wyłącznie firmowym i spełnione są warunki do pełnego odliczenia VAT.

Również w tym przypadku podatnikowi (nowemu leasingobiorcy) przysługuje prawo do odliczenia VAT w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do tych usług powstał obowiązek podatkowy, nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Co ważne, w przypadku leasingu operacyjnego obowiązek podatkowy w VAT powstaje u leasingodawcy generalnie z chwilą wystawienia faktury (jeśli faktura została wystawiona przed upływem terminu płatności). To oznacza, że nowy leasingobiorca będzie mógł odliczać VAT od rat leasingowych w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał on faktury dokumentujące raty leasingowe.

Dodajmy, że jeśli podatnik nie odliczy VAT w ww. "podstawowym" okresie, to może tego dokonać w deklaracji podatkowej za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych (w przypadku podatnika rozliczającego VAT za okresy miesięczne) lub za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych (w przypadku podatnika rozliczającego VAT za okresy kwartalne) albo poprzez odpowiednią korektę w deklaracji podatkowej (jeśli podatnik nie odliczył VAT w żadnym z ww. terminów). Dotyczy to zarówno VAT od rat leasingowych, jak i odstępnego.