Poradnik VAT nr 1 (529) z dnia 10.01.2021

Nabycie samochodu w ramach leasingu operacyjnego do działalności opodatkowanej i zwolnionej a odliczenie VAT

Zamierzamy dokonać zakupu nowego samochodu ciężarowego na potrzeby spółki, będącej czynnym podatnikiem VAT. Spółka prowadzi zarówno działalność opodatkowaną jak i zwolnioną, w związku z czym odlicza VAT przy zastosowaniu proporcji. W jakiej wysokości spółka odliczy podatek VAT w sytuacji zakupu samochodu w ramach leasingu operacyjnego?

Art. 709¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740) stanowi, iż przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. Rozróżniamy dwa rodzaje leasingu:

• operacyjny - przedmiot leasingu przez cały okres trwania umowy pozostaje własnością leasingodawcy, który dokonuje również odpisów amortyzacyjnych;
• finansowy - przedmiot zostaje wpisany do ewidencji środków trwałych leasingobiorcy i to on dokonuje odpisów amortyzacyjnych.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt. 2 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione. Natomiast przez umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub inne umowy o podobnym charakterze, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, rozumie się umowy w wyniku których, zgodnie z przepisami o podatku dochodowym, odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający oraz umowy leasingu w rozumieniu tych przepisów, których przedmiotami są grunty (art. 7 ust. 9 ustawy o VAT). Zatem biorąc pod uwagę powyższe uregulowania, leasing finansowy to dostawa towarów, zaś leasing operacyjny jest zrównany ze świadczeniem usług. Obowiązek podatkowy przy usłudze leasingu operacyjnego powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b) ustawy o VAT, tj. z chwilą wystawienia faktury z tytułu świadczenia usług najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze. Leasingobiorca ma prawo do odliczenia podatku tylko w części VAT przypadającego od raty (czynszu). Zatem będzie odliczał podatek częściowo przez wszystkie kolejne miesiące. Jednakże kwota odliczenia zależy od rodzaju samochodu.

Przepisy ustawy o VAT nie zawierają definicji samochodu ciężarowego. Wskazano jedynie te pojazdy, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia 100% podatku VAT, jak i te pojazdy, w stosunku do których podatnik takiego uprawnienia nie posiada. Zatem należy stwierdzić, iż za pojazdy ciężarowe uznaje się samochody o masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony o określonych cechach konstrukcyjnych wskazanych w art. 86a ust. 4 pkt 2 w związku z art. 86a ust. 9 ustawy o VAT. Jak stwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 14 października 2019 r., nr 0113-KDIPT1-3.4012.477.2019.2.MK: "(...) Z treści art. 86a ust. 4 pkt 2 w związku z art. 86a ust. 9 ustawy wynika, że podatnik ma możliwość odliczenia 100% kwoty podatku naliczonego zawartego w fakturach dotyczących wydatków związanych z eksploatacją pojazdów samochodowych, innych niż samochody osobowe, mających jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą klasyfikowanych na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van oraz z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków i pojazdów samochodowych, inne niż samochody osobowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu (...)." Ponadto warunkiem koniecznym określonym w art. 86a ust. 10 ustawy o VAT jest, aby pojazdy te posiadały zaświadczenie wydane przez okręgową stację kontroli pojazdów, po przeprowadzeniu dodatkowego badania technicznego, przy czym powyższe winno wynikać również z dowodu rejestracyjnego zawierającego właściwą adnotację o spełnieniu tych wymagań.

Zakładając, że w sytuacji przedstawionej w pytaniu mamy do czynienia z samochodem, którego zakup (leasing) uprawnia do pełnego odliczenia VAT, należy mieć na względzie fakt, iż samochód będzie wykorzystywany przez podatnika w tzw. działalności mieszanej (opodatkowanej VAT i zwolnionej).

Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy o VAT, w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot - o których mowa w art. 90 ust. 1 - to na podstawie art. 90 ust. 2 ustawy o VAT podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku, do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, z zastrzeżeniem art. 90 ust. 10 ustawy o VAT. Proporcję tę ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.